Xòe chiêng là một trong những lễ hội quan trọng của dân tộc Thái vùng Tây Bắc nói chung và người Thái huyện Than Uyên tỉnh Lai Châu nói riêng.
Bà con xã Mường Kim thi Tó Má Lẹ tại Lễ hội Xòe chiêng. (Ảnh nguồn: laichau.dcs.vn)
Người Thái có câu: “Không vui, không xòe cây lúa không trổ bông, không xòe cây ngô không ra bắp, không xòe trai gái không thành đôi”. Vì vậy, múa xòe đã trở thành một nét văn hóa, phong tục truyền thống không thể thiếu trong cuộc sống của cộng đồng người dân tộc Thái.
Lễ hội Xòe chiêng của dân tộc Thái ở Lai Châu được diễn ra từ mồng 1 đến 15 tháng Giêng. Vào các buổi tối, thanh niên các bản đốt đống lửa to ở bãi trống giữa bản rồi nổi trống chiêng thôi thúc mọi người đến với vòng xòe, xích lại, quây quần bên nhau. Mọi người tham gia xòe đều nắm tay nhau, làm thành một hoặc nhiều vòng xòe tùy theo số người và không gian sân bãi, có thể tách thành nhiều vòng riêng hay nhiều vòng tròn đồng tâm nếu như người đông, bãi nhỏ. Điệu xòe vòng tuy đơn giản nhưng tính cộng đồng cao nên thu hút đông đảo mọi người tham gia.
Trong lễ hội còn có các trò chơi dân gian như: Tung còn, tù lu, đẩy gậy, bắn nỏ, tó má lẹ, và phần thi ẩm thực thể hiện sự khéo léo, tài hoa của người phụ nữ Thái với những món ăn truyền thống như: Cơm lam, cá nướng.
Kết thúc lễ hội Xòe chiêng là những tiết mục văn nghệ và vòng xòe đoàn kết. Bên ngọn lửa hồng rực cháy, đồng bào Thái tay trong tay vang lời ca tiếng hát trên nền tiếng trống, tiếng chiêng rộn ràng. Bên những bình rượu cần được bày sẵn, mỗi người dân lại thưởng thức hương vị của núi rừng và cùng dành những lời chúc tốt đẹp nhất cho nhau khi mùa xuân mới đã về.